ارزیابی نقش فتوسنتزی اشکوب های مختلف برگی و گل آذین در عملکرد و اجزای عملکرد دانه آفتابگردان آجیلی

چکیده: به منظور ارزیابی نقش اشکوب های مختلف برگی و گل آذین، در پر شدن دانه، عملکرد و اجزای عملکرد دانه اکوتیپ های مختلف آفتابگردان آجیلی، آزمایشی در سال زراعی 1387 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اکوتیپ شامل چهار سطح (اکوتیپ بادامی محلی خوی، پسته ای دور سفید کردستان، قلمی محلی خوی، پسته ای محلی خوی) و فاکتور حذف برگ شامل 5 سطح حذف برگ 3/1پایینی، 3/1 میانی، 3/1 بالایی بوته، حذف کاسبرگهای گل آذین و پوشش آن با چسب پیوند و تیمار شاهد(بدون حذف برگ)بودند. عملیات حذف برگ در مرحله 5r (شروع گرده افشانی طبق) صورت گرفت. نتایج نشان دادند که صفات ارتفاع ساقه، قطر ساقه، تعداد روز تا گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی و دوره پر شدن دانه تحت تاثیر تیمارهای مختلف حذف برگ قرار نگرفت. برگ های محدوده میانی ساقه به دلیل سطح فتوسنتزی وسیع و فعالیت بیشتر از اهمیت بالاتری نسبت به سایر برگ ها برخوردار بوده اند. تیمار پوشش گل آذین در اکثر صفات اختلاف معنی داری را باتیمار شاهد نشان نداد. برگ های پایینی بوته نیز به دلیل مسن بودن کمترین کارایی لازم را دارا بودند به طوری که حذف این برگ ها تغییرات چشمگیری را نسبت به تیمار شاهد در صفات مورد مطالعه ایجاد نکرد. با توجه به اهمیت کمتر برگ های 3/1 پایینی بوته در حصول عملکرد کل دانه و این که اعمال تنش حذف برگ در این محدوده باعث افزایش درصد مغز به کل دانه و به تبع افزایش درصد روغن در دانه را سبب شد می توان به کشاورزان توصیه نمود که در کاشت اکوتیپ های بادامی و پسته ای دور سفید کردستان (5r) چنین تنشی را به گیاه اعمال کنند. واژه های کلیدی: اشکوب های برگی، پوشش گل آذین ، آفتابگردان آجیلی، عملکرد دانه، عملکرد روغن.